Odnowione cieszą blaskiem, w ruinie – skłaniają do refleksji. Wśród tych szumiących od wieków chciałoby się usłyszeć echa rozmów dawnych mieszkańców. Zabytki architektury czy przyrody są ważną częścią spuścizny kulturowej. Dlaczego dziś o tym wspominamy?
Od 1983 roku, 18 kwietnia obchodzony jest jako Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków. Dzień ten, świętowany w większości krajów świata, został ustanowiony przez Międzynarodową Radę Ochrony Zabytków, a jego datę zapisano w rejestrach UNESCO. Celem wskazanego święta jest kultywowanie tradycji dbałości o otaczające nas zabytki, w kategoriach pamięci o osiągnięciach pokoleń naszych przodków. Region Zagłębia Miedziowego jest wyjątkowo zasobny w historyczną spuściznę będącą świadectwem kultury i ducha niegdysiejszych mieszkańców tej ziemi. Praktycznie w każdej wsi i w każdym mieście bez trudu odnaleźć możemy świadectwa przeszłości – przypomina historyk, nauczyciel w Zespole Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach Grzegorz Kochman. Takich nie brakuje też w gminie Polkowice.
Zabytki są wizytówką danej miejscowości i powinniśmy robić wszystko, aby były one zachowane w jak najlepszym stanie. Ich dzieje stanowią doskonałą lekcję historii przynosząc wiedzę o mieszkańcach naszych ziem sprzed wieków. Wspieramy też renowację i ochronę zabytków na terenie naszej gminy, a także powiatu polkowickiego wpisując się w działania na rzecz dziedzictwa kulturowego regionu – zapewnia burmistrz Polkowic Łukasz Puźniecki.
Po powojennych zawieruchach związanych z osadnictwem na tzw. ziemiach odzyskanych, w najlepszym stanie zachowały się obiekty sakralne. Mniej szczęścia miały budowle świeckie, choć niektóre z nich ząb czasu nadgryzł dużo wcześniej.
O XIX-wiecznym wiatraku holenderskim w Polkowicach, który niedawno dostał nowe, 16-metrowe śmigi, ma odnowioną ceglaną elewację i zadaszenie z tarasem widokowym na szczycie wieży wiatracznej informowaliśmy w serwisie video naszego portalu. Podobnie pisaliśmy na naszych łamach o pałacu z przepięknymi freskach w Suchej Górnej czy odbudowywanej obecnie średniowiecznej perle naszej gminy, czyli zamku w Jędrzychowie.
Te historycznie przełomowe wydarzenia dzieją się na naszych oczach. Dlatego tym razem wspomnimy o innych zabytkach, które wielu z nas mija na co dzień. Odbudowanych dużo wcześniej bądź zastygłych w przeszłości, jako świadkowie minionych czasów.
Ciekawa jest historia polkowickiego ratusza. Pierwszy magistrat istniał już w 1487 roku, ale padł ofiarą wojny trzydziestoletniej. Został odbudowany w stylu barokowym w latach 1772-1775, a w roku 1816 zainstalowano na wieży zegar. W połowie XIX wieku ratuszu został powiększony o nowy neorenesansowy budynek. Starszą część odrestaurowano. W 1945 roku budynki zostały uszkodzone, a potem odbudowane. Kolejne modernizacje wprowadzono podczas gruntownego remontu w pierwszej połowie lat 90. W tamtym czasie ratusz został też wpisany do rejestru zabytków.
Wśród zabytkowych budowli w naszej gminie warto wspomnieć o ruinach barokowego dworu z lat sześćdziesiątych XVIII wieku, zbudowanym wraz z folwarkiem na stoku wzniesienia w Żelaznym Moście. Położony za budowlą teren, lekko wznoszący się na południe, porośnięty był zwartym drzewostanem liściastym z dominacją dębu. Wykorzystując ten drzewostan dworscy ogrodnicy utworzyli rozległy, malowniczy park naturalistyczny. Powstały wówczas drogi spacerowe w formie leśnych duktów. Ze źródełka w południowym krańcu parku płynęła woda wijącym się strumieniem – dodaje gminny architekt zieleni Elżbieta Kaczorowska.
O kolejnej historycznej ciekawostce, tym razem w Kaźmierzowie, Elżbieta Kaczorowska pisze: Zmierzając w kierunku wschodnim, już przy wyjściu z parku zobaczymy ruiny średniowiecznej kaplicy i pozostałości otaczającego ją cmentarza rodowego. Według danych historycznych kaplica powstała w XIV wieku a przebudowana została w XVI wieku. Do dziś zachowała się wmurowana w dobudowanej wieży tablica fundacyjna z inskrypcją „1570 Habe ich Georg von Pusz zuGroßschweindiese Turm erbaut” (W 1570 zbudowałem tę wieżę dla Georga von Pusza z Großschwein, przyp. E.K.). Budynek kaplicy uległ zburzeniu w XVII wieku w trakcie wojny 30 –letniej i od tej pory zachowany jest w formie ruiny.
Dlaczego tak ważna jest troska o spuściznę minionych wieków? Taka okoliczność jak Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków to świetna okazja do tego, aby zastanowić się nad tym, co my sami pozostawimy po sobie kolejnym pokoleniom – podsumowuje Grzegorz Kochman. Mamy nadzieję, że ta krótka wyprawa w czasie zaciekawi nie tylko mieszkańców naszej gminy, ale także ościennych na tyle, że zechcą poznawać historię tej ziemi. Zapewniamy, że ciekawostek nie zabraknie.
Zabytki w gminie Polkowice (według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa)
-
Jędrzychów– kościół pw. św. Bartłomieja XVIII w.; zamek (Nowinki) od XIII w.; zespół pałacowy (Nowy Dwór) XIX w.;
-
Guzice– park połowa XIX w.;
-
Kaźmierzów– ruina kościoła cmentarnego XVII w., zespół pałacowy XVII w.
-
Komorniki– kościół św. Marii Magdaleny XVIII w., zespół dworski i pałacowy XVIII w.
-
Polkowice– obręb Starego Miasta (Rynek polkowicki, z 1265 r.); kościół pw. św. Michała Archanioła od XV w., dawny kościół ewangelicki (obecnie rzym.-kat. parafia pw. św. Barbary) koniec XIX w., ratusz stary i nowy od XV w., młyn – wiatrak holenderski koniec XIX w., park Polkowice Dolne koniec XIX w. Zabytek niewpisany do rejestru: willa Morgenrothów, obecnie pozostałości na strychu budynku Straży Miejskiej;
-
Sobin– zespół kościelny (kościół pw. św. Michała Archanioła XIV w., cmentarz, ogrodzenie XVI w.);
-
Sucha Górna– pałac XVIII w.;
-
Tarnówek– pałac początek XX w.;
-
Żelazny Most– kościół pw. św. Barbary XVI w., dwór XVIII w. druga połowa;
-
Żuków– park XIX w. druga połowa.
