Światowe Forum Ekonomiczne szacuje, że straty gospodarcze wynikające z nielegalnego handlu są równoważne 3% światowego PKB. Według Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju gospodarka światowa traci na tym rocznie 2 tryliony dolarów.
O konieczności walki ze zjawiskiem szarej strefy, w tym o regionalnej współpracy między rządami, organami ścigania i biznesem rozmawiali uczestnicy szóstego Światowego Szczytu Przeciwko Nielegalnemu Handlowi: Europa Środkowo-Wschodnia organizowanego przez „The Economist”. Po raz pierwszy wydarzenie odbyło się w Polsce.
Szara strefa wciąż jest problemem, ale Polska może w wielu obszarach wyznaczać standardy walki z tym zjawiskiem. Według danych Eurostatu w 2021 zajęliśmy 1. miejsce w Europie pod względem zwiększania dochodów z VAT w latach 2008-2021. Był to efekt szeregu wprowadzonych rozwiązań, m.in. jednolitego pliku kontrolnego czy mechanizmu split payment – powiedział dyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego Piotr Arak. Podczas szczytu zaprezentowano raport „Nielegalny handel: skala, zakres, przepływy” przygotowany przez „The Economist”.
Wynika z niego, że jedynie 37% pokolenia „Z” (urodzeni w latach 1997 – 2003) uważa za nieakceptowalne kupowanie nielegalnych towarów. Z kolei ok. 31% pokolenia „Z” i 26% tzw. „millenialsów” uznaje, że konsumpcja nielegalnych towarów jest dopuszczalna w przypadku niedoboru produktów lub niekorzystnych warunków ekonomicznych.
Eksperci UN Global Compact Network Poland szacują, że całkowity udział szarej strefy w Polsce w trakcie pandemii wyniósł 18 – 20%. Podobne szacunki przedstawia Instytut Prognoz i Analiz Gospodarczych, według którego udział szarej strefy w tworzeniu tegorocznego PKB Polski ma wynieść 18,9% (łącznie 590 mld zł). Jednak jej zwalczanie nabrało wyraźnego przyspieszenia od 2017 r., kiedy utworzono Krajową Administrację Skarbową (KAS).
Zwalczanie nielegalnego obrotu towarami ma kluczowe znaczenie nie tylko ze względu na kwestie fiskalne, ale również dla ochrony bezpieczeństwa obszaru Polski i całej Unii Europejskiej. Pandemia COVID-19 spowodowała duży wzrost handlu e-commerce, a wojna w Ukrainie wprowadzanie różnych obostrzeń na przewóz towarów z i do państw trzecich. Administracje celne i podatkowe muszą nadążyć za tymi zmianami i odpowiadać na nowe wyzwania. Pandemia i wojna nie osłabiły skuteczności naszego działania, ponieważ szybko wdrożyliśmy odpowiednie mechanizmy i procedury. Było to możliwe również dlatego, że w ostatnich latach znacznie wzrósł poziom informatyzacji KAS – mówiwiceminister finansów i zastępca szefa Krajowej Administracji Skarbowej Mariusz Gojny.
W wielu europejskich krajach wyzwaniem pozostaje szara strefa wyrobów tytoniowych. We Francji i Wielkiej Brytanii jest ona na poziomie ok. 30%. Nieco lepiej jest w krajach bałtyckich, gdzie nielegalne papierosy stanowią ok. 20% rynku. Z kolei Polska w walce z tytoniową szarą strefą notuje znaczące sukcesy.
Wielkość szarej strefy wyrobów tytoniowych spadła w Polsce ciągu ostatnich 5 lat niemal trzykrotnie i dziś wynosi ok. 5% całego rynku, co jest ogromnym sukcesem Polski. Było to możliwe dzięki wysiłkom służb państwowych, licznym działaniom regulacyjnym uszczelniającym rynek, a także racjonalnej polityce akcyzowej. Utrzymanie pozytywnego trendu będzie wymagało dalszej współpracy administracji państwowej, służb i biznesu, szczególnie, że pojawiają się nowe wyzwania, jakimi są nielegalny handel płynami do papierosów elektronicznych oraz ich sprzedaż w internecie – mówiwiceprezydent ds. korporacyjnych w Japan Tobacco International Aleksander Kryvosheyev.
Z raportu przygotowanego przez „The Economist” wynika również, że nielegalny handel w internecie jest łatwiejszy wraz z rozwojem platform sprzedażowych. Aż 64% respondentów uważa, że nielegalne towary stały się łatwiejsze do nabycia od czasu wybuchu pandemii i konsumenci są teraz bardziej skłonni do ich nabywania w sieci.
- Światowy Szczyt Przeciwko Nielegalnemu Handlowi: Europa Środkowo-Wschodnia jest częścią serii wydarzeń organizowanych przez „The Economist” skierowanych do międzynarodowej publiczności. W partnerstwie z firmami, fundacjami, NGO i administracją publiczną redaktorzy tygodnika „The Economist” dyskutują m.in. o kwestiach geopolitycznych, zrównoważonym rozwoju i zmianach klimatu, nowych technologiach.
- Źródła: Raport “The Economist” “Illicit trade: scale, scope and flows”: https://impact.economist.com/projects/illicittradeflows/ / Szacunki Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (United Nations Conference on Trade and Development): https://unctad.org/news/unctad-convenes-second-forum-ramp-fight-against-illicit-trade / Raport Global Compact Network Poland „Przeciwdziałanie Szarej Strefie w Polsce 2020/21”: https://ungc.org.pl/wp-content/uploads/2021/06/Raport_Przeciwdzialanie_szarej_strefie_w_Polsce_2020_2021.pdf /Raport Instytut Prognoz i Analiz Gospodarczych: „Szara strefa w Polsce 2022”: https://www.ipag.org.pl/Content/Uploaded/files/IPAG_Szara_Strefa_2022_final.pdf
Poprzez: PAP MediaRoom JTI Polska Foto: pixabay.com
