31 sierpnia 1980 roku podpisane zostały Porozumienia Sierpniowe. Wolnościowy zryw Polaków zapoczątkował upadek komunizmu w Polsce i w Europie Środkowej.
Przypomnijmy okoliczności, w jakich doszło do utworzenia Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, czyli pierwszej w ówczesnym bloku komunistycznym, niezależnej od władz, ogólnopolskiej organizacji związkowej. Fali strajków zalała nasz kraj latem 1980 r. Od lipca do września w PRL strajkowało 700 zakładów pracy. Były to wystąpienia o masowym charakterze, które organizowano w kilkuset miejscach, nawet w niewielkich miejscowościach. W połowie sierpnia zastrajkowała Stocznia Gdańska im. Lenina. Powstał Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, który ogłosił 21 postulatów. Skala protestów zmusiła komunistyczne władze do przyjęcia żądań strajkujących. 31 sierpnia 1980 r. w Gdańsku strona rządowa i Międzyzakładowy Komitet Strajkowy podpisały porozumienie. Dzień wcześniej zawarto też porozumienia w Szczecinie, a potem w Jastrzębiu-Zdroju – 3 września i Dąbrowie Górniczej – 11 września). Porozumienia Sierpniowe zakończyły wydarzenia Sierpnia ’80, a już 17 września, w Gdańsku, przedstawiciele robotników z całej Polski przyjęli statut powołujący NSZZ „Solidarność”.
To było apogeum doświadczenia społecznego, jakim stała się solidarność. Z historii wiemy, że to był etap w odzyskiwaniu przez Polskę suwerenności. Polska znalazła się w 1981 r. w okowach stanu wojennego, a dopiero na przełomie lat 80. i 90. w Polsce i kolejnych krajach Europy wschodniej i środkowej doszło do zmian ustrojowych. Ich wynikiem była nie tylko zmiana mapy politycznej naszego kontynentu, ale wiele innych przekształceń, z których nie wszystkie – jak wiemy po czasie – prowadziły społeczeństwa, w tym Polaków, do poprawy jakości codziennego bytu. Niewątpliwie jednak przyniosły wolność.
Tak wygląda w olbrzymim uproszczeniu historia, która doprowadziła nas do tego, że w Dniu Solidarności i Wolności upamiętniamy rolę „Solidarności” w obaleniu systemu komunistycznego i wyzwoleniu krajów Europy Środkowej i Wschodniej spod jarzma totalitaryzmu Ustanawiając państwowe święto, jakim jest Dzień Solidarności i Wolności, Sejm RP postanowił ustawą z 2005 r. uhonorować ludzi, którzy żyli w niesuwerennym państwie i byli uciemiężeni przez opresyjną władzę, ale pozostali wierni idei niepodległej Polski i walczyli o przywrócenie praw obywatelskich. Ich wysiłek doprowadził do odzyskania przez Polskę niepodległości po latach komunizmu.
Nie tylko 42-letniej historii rzecz jednak dotyczy. Solidarność i wolność to nadal trwający proces, którego jesteśmy współuczestnikami i współtwórcami. 22 czerwca 1983 r. podczas drugiej pielgrzymki do Polski wypowiedział św. Jan Paweł II. Papież z Polski powiedział wtedy: Nie ma wolności bez solidarności! W roku 1980 i w roku 2022 nasza wolność zależy od naszej solidarności…
Krzysztof Kotowicz Grafika: teatrnn.pl
