Dziś w naszym cyklu #MiejscaKultury Dolnego Śląska prezentujemy Pałac Królewski we Wrocławiu, nazywany też Pałacem Spätgenów lub Zamkiem Królów Pruskich. To kompleks pałacowy, który przez większą część XVIII i XIX wieku pełnił rolę rezydencji pruskich królów z dynastii Hohenzollernów. Obecnie jest siedzibą Muzeum Miejskiego Wrocławia, w tym Muzeum Sztuki Medalierskiej.
Pierwszy budynek pałacowy zbudowano około 1710 roku. Inicjatorem jego powstania był baron Hans Ernt
von Pein und Wechmar. Projekt stworzył Lucas von Hildebrandt, twórca znany z m.in. Belwederu w Wiedniu.
Obiekt został umiejscowiony w głębi działki, a przed nim, wzdłuż ulicy, wzniesiono piętrowy dom, pełniący rolę wartowni. Budynek ten posiadał dwie kondygnacje, siedem osi na fasadzie oraz dwie kondygnacje w dachu. Konstrukcja oparta była na drewnianej ramie. W centralnej osi znajdował się portal.
Trzykondygnacyjny budynek pałacowy posiadał dwie podobne elewacje od strony północnej i południowej. Balkonowe portale na obu elewacjach różniły się od siebie. Jeden posiadał balkonową płytę wspartą na zewnętrznych kompozytowych kolumnach, a balustrada balkonu miała formę plecionki, drugi był wsparty na przekątnych filarach, a balustrada była zbudowana z profilowanych tralek. W obu portalach znajdowały się zwoje akantowe jako dekoracje.
Po roku 1717, pałac został wykończony wewnątrz (zdobienia okien zachowały się na elewacji południowej), a także ukończono balkonowe portale. Prace wykończeniowe były dziełem Philippa Wincklera lub Johann
Baptista Limberga.
W 1750 roku pałac został zakupiony przez króla Prus, Fryderyka II Wielkiego i stał się znany jako Pałac Królewski, nazywany także fryderycjańskim. Po nabyciu budynku przez władcę, obszar dziedzińca honorowego został otoczony niskimi oficynami. Po stronie ogrodu dobudowano w latach 1796-97 długie i wąskie skrzydło południowo-zachodnie, które sięgało aż do fortyfikacji na obecnym placu Wolności. Na końcu skrzydła, nad przejazdem bramnym prowadzącym do ulicy, znajdowały się pomieszczenia sypialniane i gabinet królewski, które umożliwiały królowi obserwowanie wojskowych manewrów, dowodzenie obroną miasta lub szybką ewakuację. Po wyburzeniu fortyfikacji kontynuowano rozbudowę pałacu.
Około 1845 roku, Friedrich August Stüler wybudował skrzydło południowe w stylu włoskiego neorenesansu, które rozciągało się równolegle do Fosy i przylegało do skrzydła południowo-zachodniego. Skrzydło to zostało później przeszklone. Dodatkowo do zachodniego pawilonu dobudowano kuchnię. W latach 1858-68 Stüler przeprowadził przebudowę dziedzińca honorowego po wyburzeniu sąsiednich kamienic. Powstały wówczas rozległe skrzydła klasycystyczne południowo-zachodnie i północno-wschodnie, które z centralnym skrzydłem tworzyły jedną całość.
Kompleks pałacowy stał się kluczowym punktem Placu Ćwiczeń, który był również znany jako Plac Zamkowy (dzisiejszy Plac Wolności). W tym miejscu znajdowały się monumentalne budynki Teatru Miejskiego, komendantury, sądu oraz Zgromadzenia Stanów Prowincji Śląskiej. Plac ten służył też jako miejsce ceremonii i symbolizował potęgę Prus.
Po zakończeniu I wojny światowej i ogłoszeniu republiki w Niemczech, pałac został przekształcony w
muzeum.
W czasie II wojny światowej południowe i południowo-zachodnie skrzydło zostały zniszczone wskutek pożaru i wyburzone potem w latach 60. Zachowane zostały jedynie budynek kuchni i zachodni pawilon arkadowy, który później służył jako siedziba towarzystwa kulturalnego wrocławskich Greków, a następnie tymczasowe lokum muzeum etnograficznego.
Pozostałe budynki pałacu zostały odbudowane po zniszczeniach wojennych w czasie obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego, za pomocą środków zebranych na Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy i Kraju. Skrzydło północno-wschodnie zostało przedłużone o jedną oś okienną, a nowa elewacja została stworzona od strony nowego przejazdu.
19 kwietnia 2009 roku, po kilkuletnim remoncie, w pałacu zostało otwarte Muzeum Miejskie Wrocławia z barokowym ogrodem. W budynku znajdują się także starannie odrestaurowane komnaty królewskie.
Opracowanie na podstawie: Muzeum Miejskie Wrocławia, Dolnośląska Organizacja Turystyczna/dolnyslask.travel, PIK Wrocław, wroclaw.pl
