Nad Wisłą narodziły się wynalazki, które zrewolucjonizowały światową technologię. Niestety, wielu pionierów polskiej myśli technicznej pozostaje dziś nieznanych, a ich wynalazki – rozproszone po prywatnych kolekcjach – są narażone na nieodwracalną degradację.
Dzięki projektowi „Wirtualne Muzeum Zaginionych Wynalazców” powstaje przestrzeń, która nie tylko zabezpiecza te cenne pamiątki, ale także przybliża je szerszej publiczności. Projekt „Wirtualne Muzeum Zaginionych Wynalazców” ma na celu zebranie i ochronę zapomnianych polskich wynalazców i naukowców, które miały ogromny wpływ na rozwój technologii i nauki. Za realizację projektu odpowiada zespół naukowców i konserwatorów z Wydziału Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Katedry Mikrobiologii Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i Warszawie oraz ASM Research Solutions Strategy Sp. z o.o. kierowany przez dr Monikę A. Koperską, specjalistkę w dziedzinie chemii konserwacji sztuki. Projekt finansowany jest ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu „Nauka dla Społeczeństwa”.
- Rozproszona historia i wyzwania ochrony
W trakcie projektu zebrano od rodzin polskich wynalazców ponad 2000 obiektów – cennych pamiątek i dokumentów. Po przeprowadzonej analizie wybrano 500 najważniejszych obiektów, które zostały szczegółowo przebadane i którym należy zapewnić pomoc konserwatorską. Selekcja opierała się nie tylko na naukowej wartości tych obiektów. Badania respondentów pozwoliły także wytypować przedmioty, które wywołują największe emocje – to one zostały otoczone szczególną opieką konserwatorów.
W ramach projektu wiele z tych artefaktów przeszło pasywną konserwację. Odpowiednie pudła, koperty oraz wkłady z materiałów antybakteryjnych i absorbujących wilgoć stworzyły dla nich optymalne środowisko pod względem pH, wilgotności i ochrony przed drobnoustrojami. W ten sposób zabezpieczone obiekty wróciły do rodzin, które przekazują sobie ich historię z pokolenia na pokolenie. Żadna instytucja nie zapewnia takiej emocjonalnej ciągłości, jaką dają te rodziny. Nasze emocje to przecież prawdziwy atrament, którym historia zapisuje swoje stronice.
- Naukowe podejście do ochrony
Każdy z obiektów w „Wirtualnym Muzeum Zaginionych Wynalazców” przechodził szczegółową analizę naukową. Zespół stosował różnorodne techniki, takie jak mikroskopia, spektroskopia FTIR, analiza mikrobiologiczna oraz badania w świetle UV, aby określić skład i stan materiałów, z jakich są wykonane.
To nie tylko wyzwanie konserwatorskie, ale także naukowe – musimy dokładnie zrozumieć mechanizmy degradacji, aby skutecznie zapobiegać dalszemu rozpadowi obiektów. Badania społeczne posłużyły nam do wybrania obiektów, którym nadaliśmy szczególną wagę i otoczyliśmy je wyjątkową opieką konserwatorską. Dzięki poszerzonym badaniom ankietowym oraz monitorowaniu mikroekspresji na twarzy i ruchu gałek ocznych mogliśmy wskazać obiekty budzące największe emocje u odbiorców – to właśnie one, jak pierwsze polskie kolorowe zdjęcie czy unikalne pamiętniki dokumentujące odkrycie szczepionki na tyfus z I wojną światową na Bałkanach, zyskały priorytet w naszym planie ochrony. Te wyjątkowe pamiątki zostały specjalnie zabezpieczone, aby mogły przetrwać w rodzinnych archiwach przez kolejne dekady jako nośniki emocji i historii przekazywanej z pokolenia na pokolenie – mówi specjalistkę w dziedzinie chemii konserwacji sztuki dr Monika A. Koperska.
- Wirtualna przyszłość – dostęp dla każdego
Wirtualne Muzeum nie jest tradycyjną instytucją. Wzbogacone o skany i opisy obiektów, stanie się dostępną dla wszystkich platformą, na której można będzie odkrywać bogate dziedzictwo polskich wynalazców. Dzięki cyfryzacji kolekcje, które nie mogłyby być udostępnione fizycznie, będą dostępne w internecie dla każdego zainteresowanego. To istotny krok ku przyszłości, który pozwala na trwałe upamiętnienie wybitnych osiągnięć polskich pionierów techniki i nauki z okresu międzywojnia. Ich wkład w rozwój innowacji i nauki, reprezentowany przez postacie takie jak Jan Czochralski, Jan Szczepanik, Tadeusz Tański, Antoni Kocjan, Zygmunt Puławski, Czesław Tański, Ludwik Hirszfeld, Hanna Hirszfeld, Henryk Magnuski oraz Kazimierz Prószyński, zasługuje na szczególne uznanie i pamięć.
Projekt „Wirtualne Muzeum Zaginionych Wynalazców” to znacznie więcej niż zbiór artefaktów. To most łączący przeszłość z teraźniejszością, zapewniający nie tylko ochronę cennych zabytków, ale także możliwość zrozumienia i docenienia wkładu Polski w rozwój nauki i techniki. Dzięki zaangażowaniu i wsparciu naukowców i specjalistów mamy szansę na trwałe zapisanie historii polskich wynalazców, którzy zagubili się gdzieś w powszechnej pamięci, choć ich odkrycia przynosiły technologiczne rewolucje i pomogły ukształtować świat, jaki znamy obecnie.
- Link do filmu promocyjnego i portalu: wmzw.pl (najlepiej przeglądać na komputerze stacjonarnym, aby uzyskać pełną funkcjonalność strony).
Poprzez: PAP MediaRoom / M.A.K. Art&Science Productions
