Narodowy Bank Polski poinformował o nowej monecie okolicznościowej z serii „Odkryj Polskę” – „Opactwo Benedyktynów w Tyńcu”.
Okolicznościowa moneta pięciozłotowa została wybita w standardzie obiegowym, z ozdobnym rewersem, na którym znajduje się wizerunek klasztoru w Tyńcu. Moneta została wyemitowana w nakładzie do 1 000 000 sztuk i można ją zamieniać według wartości nominalnej we wszystkich Oddziałach Okręgowych NBP. Więcej informacji można znaleźć w folderze emisyjnym. W obiegu znajdzie się 22 maja 2024 r.
Opactwo benedyktyńskie w Tyńcu, założone w 1044 r., jest najstarszym istniejącym klasztorem w Polsce. Tym samym jest wyjątkowym świadkiem rozwoju monastycyzmu w Europie oraz długiej i burzliwej historii Polski: od zarania państwowości, przez złoty wiek, rozbiory, aż do jej odrodzenia w XX w. Najstarsze zachowane części klasztoru pochodzą z przełomu XI i XII w. W 1125 r. dokonano konsekracji romańskiej bazyliki. Kolejne przebudowy oraz detale architektoniczne odzwierciedlają przemiany w sztuce polskiej zachodzące przez wieki – gotyckie są krużganki oraz mury kościoła, renesansowe sklepienia i polichromie, manierystyczny i barokowy wystrój z wyposażeniem. W czasie prac archeologicznych prowadzonych po II wojnie światowej odsłonięto pozostałości najstarszej architektury klasztornego kompleksu: fundamenty i dolne partie murów romańskich bazyliki oraz refektarza, posadzki, jak również miejsca pochówków z XI i XII w. z cennym wyposażeniem grobowym.
O szczególnej roli opactwa tynieckiego w świadomości Polaków świadczy okres rozbiorów, w wyniku których klasztor został zlikwidowany. Pomimo to pozostał w powszechnej pamięci, o czym mogą świadczyć m.in. powieść „Krzyżacy” Henryka Sienkiewicza (akcja książki rozpoczyna się w Tyńcu, pojawia się również bogaty opis klasztoru oraz legend z nim związanych) oraz obraz Saturnina Świerzyńskiego „Widok Tyńca” z 1867 r., znajdujący się w Muzeum Narodowym w Krakowie. Przedstawia on typowy dla tego okresu pejzaż miejsca bliskiego Polakom, pokrzepiający ich w dobie rozbiorów. Tyniec i jego ruiny inspirowały również innych pisarzy i artystów – Stefana Żeromskiego czy Teodora Parnickiego.
Podczas odbudowy klasztoru w okresie powojennym odkryto zespół bliźniaczych kapiteli romańskich datowanych mniej więcej na 1100 r. Na jednym z nich widać piękny, płaskorzeźbiony motyw palmety. Jego reprodukcja została zamieszczona na obiegowym banknocie dziesięciozłotowym. I tak oto tyniecki kapitel sprzed wieków stał się codziennym towarzyszem niemal każdego Polaka.
