Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego skierowało do konsultacji publicznych projekt ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz niektórych innych ustaw.
– Celem ustawy jest wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) ustanawiającej przepisy dotyczące wykonywania praw autorskich i praw pokrewnych mających zastosowanie do niektórych transmisji online prowadzonych przez organizacje radiowe i telewizyjne oraz do reemisji programów telewizyjnych i radiowych oraz dyrektywy w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym – informuje Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Projekt ustawy opracowany przez MKiDN z uwzględnieniem wytycznych Komisji Europejskiej, przesądza, zgodnie z dyrektywą, że to dostawcy usług są podmiotami korzystającymi z utworów zamieszczanych przez użytkowników, a tym samym to oni są zobowiązani uzyskać stosowne licencje na takie korzystanie z tych utworów. Jeżeli taką licencję uzyskają, obejmie ona także publiczne udostępnianie utworów przez ich użytkowników, co zapewni im ochronę przed zarzutem nielegalnego udostępniania cudzych utworów. Jeżeli natomiast dostawcy usług nie zdołają uzyskać potrzebnych licencji, projektowana ustawa przewiduje, zgodnie z dyrektywą, szczególne rozwiązania, aby umożliwić im uwolnienie się od odpowiedzialności za naruszenie praw autorskich.
Nowelizacja ustawa wprowadza wszystkie przewidziane przez dyrektywę rozwiązania mające na celu ochronę interesu publicznego, w tym m.in. nakaz respektowania przepisów o dozwolonym użytku oraz pozostałych przypadków korzystania z utworów zgodnie z prawem, a także przepis wyraźnie potwierdzający, że dostawcy usług nie mają generalnego obowiązku sprawdzania rozpowszechnianych treści.
Jak podaje MKiDN projekt ustawy, implementując dyrektywę w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym, wprowadza nowe instytucje dozwolonego użytku, w tym np. pozwala korzystać z utworów w edukacji zdalnej, a także umożliwia instytucjom kultury, które gromadzą zbiory dziedzictwa filmowego i fonograficznego, na ich digitalizację w celu zachowania.
Zgodnie z projektowanymi przepisami, uczelnie, instytuty badawcze, instytuty naukowe PAN oraz instytucje dziedzictwa kulturowego (biblioteki, muzea, archiwa i instytucje kultury odpowiedzialne za zbiory dziedzictwa filmowego lub fonograficznego) będą mogły zwielokrotniać utwory na potrzeby zautomatyzowanej analizy zawartych w nich tekstów i danych w celu uzyskania określonych informacji (tzw. eksploracja tekstów i danych). Instytucje oświatowe, uczelnie, instytuty badawcze i instytuty naukowe PAN będą mogły także korzystać z rozpowszechnionych utworów na potrzeby zilustrowania treści przekazywanych w celach dydaktycznych lub w działalności naukowej, w tym w ramach edukacji zdalnej. Instytucje kultury gromadzące zbiory dziedzictwa filmowego i fonograficznego uzyskają prawną możliwość ich digitalizacji w celu zachowania tych zbiorów.
Ustaliliśmy, że ułatwiony zostanie dostęp do utworów niedostępnych w sprzedaży (tzw. utwory niedostępne w handlu). Instytucje dziedzictwa kulturowego będą mogły korzystać z tych utworów, jeżeli znajdują się one na stałe w ich zbiorach, na podstawie licencji niewyłącznej, udzielonej przez reprezentatywną organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. Przy braku takiej organizacji instytucje będą mogły zwielokrotniać utwory i udostępniać je publicznie w Internecie w ramach dozwolonego użytku.
Wydawcy prasy uzyskają nowe prawo wyłączne do eksploatacji ich publikacji prasowych w Internecie przez różnego rodzaju serwisy informacyjne. 50% wynagrodzenia uzyskanego z tego tytułu wydawcy będą obowiązani przekazywać autorom tych publikacji (dziennikarzom).
Twórcy i wykonawcy utworów audiowizualnych zyskają niezbywalne prawo do dodatkowego wynagrodzenia za eksploatację utworu w ramach usług VOD – ta zmiana koryguje art. 70 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, który przyznaje współtwórcom i wykonawcom utworu audiowizualnego prawo do dodatkowego wynagrodzenia za korzystanie z tego utworu na określonych polach eksploatacji, ale nie uwzględnia serwisów VOD.
Ponadto projektowana ustawa przyznaje twórcom i wykonawcom niezbywalne prawo do uzyskania informacji o zyskach generowanych z eksploatacji ich utworów i wykonań, co może umożliwić dochodzenie uzupełniającego wynagrodzenia w ramach tzw. klauzuli bestsellerowej (art. 44 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).
