Jej początki sięgają pierwszych Piastów. Jest najstarszą świątynią kolegiacką na Śląsku. Obecnie cały czas odbudowywana po zniszczeniach II wojny światowej, wznosi się nad najstarszą dzielnicą Głogowa – Ostrowem Tumskim. Kolegiata pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny to #MiejsceKultury Dolnego Śląska, którego historię dziś Państwu przybliżymy.
Krótka historia Kolegiaty w Głogowie
Badania archeologiczne prowadzone w latach 60. ubiegłego stulecia pod kierunkiem prof. Tadeusza Kozaczewskiego, wskazują, że początki budowy głogowskiej kolegiaty wiążą się z okresem panowania Bolesława Szczodrego i Bolesława Krzywoustego.
W roku 1120 kościół został podniesiony do rangi kolegiaty przy okazji ufundowania przez księcia Wojsława głogowskiej kapituły kanoników, do której należał m.in. Jan z Głogowa, astronom, teolog i filozof, nauczyciel Mikołaja Kopernika.
Do II poł. XIII w. powstała późnoromańska trzynawowa bazylika. Jej pozostałości widoczne są do dziś. W latach 1413-66 obiekt gruntownie przebudowano na kształt, który z niewielkimi zmianami dotrwał do współczesności. Właśnie wtedy powstała gotycka trzynawowa hala.
W XVIII w. doszło do barokizacji wnętrz. Neogotycka wieża o wys. 75 m wybudowana została w I poł. XIX wieku. Jej wierzchołek zdobi pozłacany, 5-metrowy krzyż.
W specjalnie wybudowanej krypcie, we wnętrzu kolegiaty, podziwiać można relikty romańskiej świątyni z XII wieku.
Trudny okres II wojny światowej
Podczas oblężenia Głogowa w 1945 r. w kościele uległy zniszczeniu: dach, sklepienia korpusu, prezbiterium i części kaplic, część filarów, a także wyposażenie wnętrza.
20 marca 1945, kościół będący od tygodni celem ostrzału, spłonął. „Stały tylko nagie mury i całkowicie wypalona wieża, na której szczycie jaśniał pozłacany krzyż…”- napisał Heinrich Werner” – ówczesny proboszcz. Nabożeństwo odprawione 9 dni wcześniej okazało się ostatnim na przeciąg prawie półwiecza.
W wyniku zniszczenia kolegiaty w trakcie II wojny światowej, arcydzieło sztuki malarskiej Łukasza Cranacha Starszego z 1518 roku przedstawiające Maryję z Dzieciątkiem, czyli tzw. Madonnę Głogowską zostało wywiezione z głogowskiej kolegiaty.
Najpierw trafiło do Wrocławia w 1943 r., następnie do Henrykowa i Lądka-Zdroju, skąd w 1945 r. zostało wzięte w depozyt przez rosyjskiego mjr. Mosiewa. Przez lata obraz uznawany był za zaginiony. Dopiero w 2003 r. okazało się, że obraz znajduje się w moskiewskim Muzeum Puszkina.
Dwa lata temu zrekonstruowana Madonna Głogowska zawisła na filarach prezbiterium świątyni.
Odbudowa głogowskiej kolegiaty
Odbudowę rozpoczęto w roku 1988 z inicjatywy ks. prałata Ryszarda Dobrołowicza, proboszcza parafii pw. Najświętszej Marii Panny Królowej Polski na głogowskim osiedlu Kopernik. Pierwotnie prace wykonywane były dzięki środkom własnym, potem z wykorzystaniem różnych dotacji i składek, m.in. ze strony Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. Pierwsza od czasu II wojny światowej msza odprawiona została w ostatnią niedzielę maja 1999 roku. Celebrowane nabożeństwo miało wtedy też wymiar symboliczny – znaku wytyczającego dalszą drogę do ponownego otwarcia Kolegiaty dla obecnego i przyszłych pokoleń.
Odnowa zniszczeń wojennych trwa cały czas. Do dziś wykonano wiele prac remontowych, w tym naprawę murów części prezbiterium, aranżację tego wnętrza ze stylizowanymi filarami, wylano podłoża nawiązujące do pierwotnej posadzki, krypta romańska została wystylizowana pod rezerwat archeologiczny, restaurowane są freski w kaplicach bocznych oraz sklepienie.
W okna wstawiono witraże, które zaprojektował Czesław Dźwigaj. W prezbiterium znajdują się trzy witraże:
- środkowy przedstawiający motyw Zwiastowania i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny;
- lewy ukazujący dwa wizerunki św. Hieronima;
- prawy – założycieli dzieła Cichych Pracowników Krzyża.
1 lipca 2006 roku po raz pierwszy można było usłyszeć trzy nowe dzwony. Zamontowano je na wysokości pięćdziesięciu metrów, w miejscu gdzie kończy się kwadratowy korpus wieży kolegiackiej. Florian (ok. 1500 kg), Barbara (ok. 1000 kg) i Zofia (ok. 750 kg) odtworzyły specjalnie skomponowany interwał muzyczny Te Deum. Każdy dzwon wybija inny ton: największy ES’, średni F’, a najmniejszy G’.
Fot. Redakcja Miedziowe Fakty
Przy kolegiacie łączą się dwa etapy szlaku pielgrzymów do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela w Hiszpanii: wielkopolski oraz dolnośląski. Obok Kolegiaty znajduje się Ośrodek Duszpasterstwa Chorych. Opiekę nad nim sprawują Cisi Pracownicy Krzyża.
Opracowanie na podstawie: kolegiata.com.pl, TZG, autorstwa: A. Bok, glogow.pl/tzg/historie/kolegiata, Polska Organizacja Turystyczna/polska.travel
